Gıda Hijyeni Yönetmeliği Taslağı, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu taslak, özellikle gıda hijyenine ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (852/2004) ile hayvansal gıdaların izlenebilirlik gerekliliklerine dair Komisyon Uygulama Yönetmeliği (931/2011) dikkate alınarak oluşturulmuştur.

Taslak yönetmelik, 11 Haziran 2010 tarihli ve 5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu”nun ilgili maddelerine dayanarak hazırlanmıştır. Bu kanunun 21, 22, 24, 27, 28, 29, 30, 31, 32 ve 34. maddeleri, gıda hijyeninin sağlanması, izlenebilirlik, üretim süreçlerinin denetlenmesi ve alerjen yönetimi ile ilgili spesifik hijyen koşullarını kapsayan düzenlemeleri içerir.

Taslak yönetmelik, gıda güvenliğini artırmak, hijyen standartlarını yükseltmek ve izlenebilirlik sistemlerini güçlendirmek amacıyla Türkiye’deki gıda işletmelerinin Avrupa Birliği standartlarına uygun şekilde faaliyet göstermesini hedeflemektedir.

Yeni Gıda Hijyeni Yönetmeliği Taslağı’nda, eski yönetmelikte yer almayan önemli yenilikler getirilmiştir:

• Yetkili Merci Tanımı: İlk kez taslakta yer alan bu tanım, yönetmelik kapsamındaki iş ve işlemleri yürüten ve denetleyen mercileri açıkça tanımlar. Buna göre, Bakanlık İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, il genelinde yetkili merci olarak belirlenmiştir. İl müdürlüğü yetki verdiği takdirde, Bakanlık İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü de bu işlemleri yürütebilir. Denetim ve tetkik süreçlerinde ise yetkili merci doğrudan Bakanlık olarak belirlenmiştir.
• Hayvansal ve Bitkisel Gıdalarda İzlenebilirlik: Taslak, izlenebilirlik konusunu detaylı bir şekilde ele alarak, gıda zincirinin her aşamasında bu sürecin etkin bir şekilde uygulanmasını zorunlu kılar.
• Alerjen Yönetimi: Alerjen veya intoleransa neden olan maddelerin kullanıldığı ekipman, taşıtlar ve kapların temizliği ve kontrolü ile ilgili sıkı kurallar getirilmiştir. Bu ekipmanların, başka ürünler için kullanılmadan önce etkin bir şekilde temizlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
• Gıda Bağışı ve Yeniden Dağıtım: Gıda bağışı amacıyla gıdanın yeniden dağıtımı hakkında detaylı düzenlemeler getirilmiş, bu süreçlerin güvenli ve hijyenik bir şekilde gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.
• Gıda Güvenilirliği: Gıda güvenilirliği kavramı açıklanarak, gıdaların tüketiciye ulaşmadan önceki tüm aşamalarında güvenli olmasının sağlanması gerektiği vurgulanmıştır.

Bu yenilikler, Türkiye’deki gıda güvenliği standartlarını yükseltmeyi ve AB mevzuatına uyumu sağlamayı amaçlamaktadır.

Hayvansal ve bitkisel gıdalarda izlenebilirlik 

MADDE 10 –(1) Gıda işletmecileri hayvansal ve bitkisel gıda sevkiyatına ilişkin olarak aşağıda yer alan bilgileri gıdayı tedarik eden gıda işletmecisine ve talebi halinde yetkili mercie sunulmasını sağlar.

• Gıdanın doğru tanımı.
• Gıdanın hacmi veya miktarı.
• Gıdanın tedarik edildiği gıda işletmecisinin adı ve adresi.
• Gıdayı tedarik eden gıda işletmecisinden farklı olması halinde gıdayı gönderen kişinin adı ve adresi.
• Gıdanın sevk edildiği gıda işletmecisinin adı ve adresi.
• Gıdanın sevk edildiği gıda işletmecisinden farklı olması halinde gıdayı alan kişinin adı ve adresi.
• Uygun olduğu şekilde parti veya sevkiyatı tanımlayan bir referansı.
•  Sevkiyat tarihini.

(2) Birinci fıkrada yer alan bilgiler, uygun olduğu durumlarda hayvansal ve bitkisel gıdaların izlenebilirliğine ilişkin olarak mevzuat kapsamında gerekli olan diğer bilgileri de içerir.

(3) Birinci fıkrada yer alan bilgiler, gıda işletmecisi tarafından günlük olarak güncellenir ve en az gıdanın tüketilebileceği varsayılan makul bir süreye kadar muhafaza edilir ve Bakanlık tarafından talep edilmesi halinde derhal sağlanır.

(4) Birinci fıkrada yer alan bilgilere açık ve net bir şekilde erişim sağlanması ve bilgilerin gıdayı tedarik eden işletmeci tarafından gıdayı arz eden işletmeciden tekrar alınabilir olması şartıyla bilgilerin sunulacağı uygun formatı, gıdayı tedarik eden gıda işletmecisi belirler.

Birincil üretim ve birincil üretim ile ilgili faaliyetler için genel hijyen kuralları
MADDE 13- (5) 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-1’inde yer alan alerjiye veya intoleransa neden olan madde veya ürünlerden birinin toplanması/hasat edilmesi, taşınması veya depolanması için kullanılan ekipman, taşıtlar ve/veya kaplar, temizlenmedikçe ve bu madde veya ürünlerin görünür kalıntısının bulunmadığı kontrol edilmedikçe, bu madde veya ürünleri içermeyen diğer gıdaların toplanması/hasat edilmesi, taşınması veya depolanması için kullanılamaz.

Gıda bağışı amacıyla gıdanın yeniden dağıtımı

MADDE 22 – (1) Gıda işletmecileri, aşağıdaki koşulların sağlanması halinde gıda bağışı amacıyla gıdaların yeniden dağıtımını yapabilir.

1. a) Gıda işletmecisi, sorumluluğu altındaki gıdanın 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sağlığa zararlı olmadığını ve insan tüketimine uygun olduğunu rutin olarak kontrol eder. Gıda işletmecisi, yürütülen kontrollerin sonucunun, gıdanın sağlığa zararlı olmadığını ve insan tüketimine uygun olduğunu göstermesi halinde, (b) bendine göre gıdanın yeniden dağıtımını Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 27 nci maddesine göre;

1) Son tüketim tarihi bulunan gıdalar için, bu tarihin sona ermesinden önce,

2) Tavsiye edilen tüketim tarihi bulunan gıdalar için, bu tarihe kadar ve sonrasında,

3) Tavsiye edilen tüketim tarihi belirtilmesi zorunlu olmayan gıdalar için, herhangi bir zamanda, yapabilir.

1. b) (a) bendinde belirtilen gıdayı muamele eden gıda işletmecileri, gıdanın sağlığa zararlı olup olmadığını ve insan tüketimine uygun olup olmadığını en az aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirir:

1) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi için kalan raf ömrünün, gıdanın güvenilir bir şekilde yeniden dağıtımını ve son tüketici tarafından tüketilmesini sağlayıp sağlamadığı,

2) Uygulanabilir olduğunda, ambalaj bütünlüğü,

3) Uygulanabilir sıcaklık gereklilikleri dahil olmak üzere uygun depolama ve taşıma koşulları,

4) Uygulanabilir olduğunda, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendine göre dondurma tarihi,

5) Duyusal özellikler,

6) Hayvansal kökenli gıdalar olması durumunda 10 uncu maddeye uygun olarak izlenebilirliğin sağlanıp sağlanmadığı.

Gıdalara uygulanabilen hükümler

MADDE 26 –(9) Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-1’inde yer alan alerjiye veya intoleransa neden olan madde veya ürünlerden birinin işlenmesi, muamele edilmesi, taşınması veya depolanması için kullanılan ekipman, taşıtlar ve/veya kaplar, temizlenmedikçe ve bu madde veya ürünlerin görünür kalıntısının bulunmadığı kontrol edilmedikçe, bu madde veya ürünleri içermeyen diğer gıdaların işlenmesi, muameleye tabi tutulması, taşınması veya depolanması için kullanılamaz.

Gıda güvenilirliği anlayışı 

MADDE 29 – (1) Gıda işletmecileri, aşağıdaki gereklilikleri karşılayan işletmesine uygun gıda güvenilirliği anlayışını oluşturur, sürdürür ve ispatını sağlar.

1. a) Gıda işletmecisinin ve ikinci fıkraya uygun olarak tüm çalışanların gıdanın güvenilir şekilde üretimi ve dağıtımı için taahhüdü.
2. b) Gıda işletmecisin güvenilir gıda üretimine yönelik liderliği ve tüm çalışanların gıda güvenilirliği uygulamalarına dahil edilmesi.
3. c) Gıda güvenilirliği tehlikeleri ile gıda güvenilirliği ve hijyeninin önemi konusunda işletmedeki tüm çalışanların farkındalığı.
4. ç) Her bir faaliyette ve birbirini takip eden faaliyetler arasında işletmedeki tüm çalışanların (beklentiler ve sapmalar dahil) birbirleriyle açık ve net iletişimi.
5. d) Gıdanın güvenilir ve hijyenik muamelesinin sağlanması için yeterli kaynakların varlığı.

(2) Gıda işletmecisinin taahhüdü aşağıdaki hususları içerir:

1. a) Gıda işindeki her bir faaliyette görevlerin ve sorumlulukların açık bir şekilde iletilmesinin sağlanması.
2. b) Değişiklikler planlandığında ve uygulandığında gıda hijyeni sisteminin korunması.
3. c) Kontrollerin zamanında ve etkin bir şekilde gerçekleştirildiğinin ve belgelerin güncel olduğunun doğrulanması.
4. ç) Personele yönelik uygun ve yeterli eğitim ile gözetim faaliyetlerinin varlığının sağlanması.
5. d) Yürürlükteki mevzuat gerekliliklerine uyumun sağlanması.
6. e) Bilim, teknoloji ve iyi uygulamalardaki gelişmeleri de dikkate alarak işletmenin gıda güvenilirliği yönetim sisteminin sürekli geliştirilmesinin teşvik edilmesi.

(3) Gıda güvenilirliği anlayışının uygulanmasında gıda işinin niteliği ve büyüklüğü dikkate alınır.

Taslak yönetmeliğe göre yönetmeliğin yayımı tarihinde yürürlüğe gireceğini ve geçiş süresi tanımlanmadığını gözlemliyoruz.

Taslağa ilişkin görüşlerinizi linkte yer alan görüş formu ile birlikte gönderebilirsiniz. Link:https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Duyuru/585/Mevzuat-Taslagi-Gida-Hijyeni-Yonetmeligi

Görüşlerin Bildirileceği Adresler: metin.kalkan@tarimorman.gov.tr , gumus.mehmet@tarimorman.gov.tr​

Son Görüş Bildirme Tarihi : 16.09.2024