TGK Bulaşanlar Yönetmeliği

5 Kasım 2023 tarihli ve 32360 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak güncellenmiştir.

Gıdalarda bulunabilen belirli bulaşanların maksimum limitlerini ve bulaşanlar açısından riskin kaynağının belirlenmesi, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması için gıda işletmecisinin sorumluluklarını belirlemek amacıyla yayınlanan yönetmelik; gıdalarda bulunabilen mikotoksinleri, bitki toksinlerini, metaller ve diğer elementleri, halojenli kalıcı organik kirleticileri, işleme bulaşanlarını ve diğer bulaşanları kapsar.

Gıdaya kasten ilave edilmeyen ancak, gıdanın birincil üretim aşaması dâhil üretimi, imalatı, işlenmesi, hazırlanması, işleme tâbi tutulması, ambalajlanması, paketlenmesi, nakliyesi veya muhafazası ya da çevresel bulaşma sonucu gıdada bulunabilen, hayvan tüyü, böcek parçası gibi yabancı maddeler hariç olmak üzere her tür madde olarak ifade edilen bulaşanlar için; yürürlükten kaldırılan yönetmelikte bulunan maksimum limitler yeniden değerlendirilmiş, yeni eklenenler bulaşanlar için ise ilk defa maksimum limit belirlenmiştir.

Önemli notlar:

Tahıl üretimi ve işlemenin entegre olduğu sistemlerde; gelen tüm partilerin temizlenmesi, ayıklanması ve işlenmesinin aynı işletmede olması durumunda, işlenmemiş tahıllar için maksimum limitler, üretim zincirindeki birinci aşama işlemeden önceki aşamada uygulanır.

Ek-1’de tarih belirlenmiş maksimum limitler, belirlenen tarihten itibaren ilgili gıdalar için geçerli olan maksimum limit olup varsa önceki maksimum limitler geçersiz hale gelir. Gıda işletmecisi tarafından piyasaya arz tarihi ile ilgili geçerli belge sunulmaması halinde resmi kontrol tarihinde geçerli olan maksimum limit uygulanır.

Son tüketici için piyasaya arz edilmeden veya gıda bileşeni olarak kullanılmadan önce ayıklama veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulacak gıdalarla ilgili olarak Ek-1’de bir bulaşan için maksimum limit belirlenmiş olması durumunda bu limitlere uygun olan gıdalar;

• Son tüketici için piyasaya arz edilmemesi veya gıda bileşeni olarak kullanılmaması, kullanım amacını gösteren ve aşağıda tırnak içinde yer alan ifadeyi içerecek şekilde açıkça etiketlenmesi ve bu ifadeyle birlikte sevkiyat/parti tanımlama kodunun her bir ambalajın etiketinde ve bunlara eşlik eden orijinal dokümanın üzerinde silinmeyecek şekilde yer alması şartıyla piyasaya arz edilebilir.

“Son tüketici için piyasaya arz edilmeden veya gıda bileşeni olarak kullanılmadan önce [bulaşanın adı] miktarını azaltmak amacıyla ayıklama veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulması gereken ürün” 

Ek-1 e yeni eklenen bulaşanlar aşağıda belirtilmiştir:

• Mikotoksinler altında: Ergot sklerotları ve ergot alkaloidleri eklenmiştir.
• Bitki toksinleri başlığı eklenmiş ve altında: Mevcutta kendisi bir başlık olan Erusik asit (yağda bağlı erusik asit dahil) bulaşanının yanısıra Tropan alkaloidler, Hidrosiyanik asit (siyanojenik glikozitlerde bağlı hidrosiyanik asit dahil), Pirolizidin alkaloidleri,  Afyon (opium) alkaloidleri,  Delta-9-tetrahidrokannabinol (Δ9-THC) eşdeğerleri eklenmiştir.
• Metaller ve Diğer Elementler altında: Arsenik bulaşanı eklenmiştir.
• Halojenli Kalıcı Organik Kirleticiler Başlığı oluşturulmuş altında: Mevcutta kendisi bir başlık olan  Dioksinler ve PCB bulaşanının yanı sıra Perfloraalkil bileşenleri eklenmiştir.
• İşleme Bulaşanları başlığı oluşturulmuş altında ise: Mevcutta kendisi bir başlık olan Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve 3-monokloropropan-1,2-diol (3-MCPD) bulaşanlarının yanısıra  3-monokloropropandiol (3-MCPD) ve 3-MCPD yağ asidi esterleri toplamı (3-MCPD olarak ifade edilir) ile Glisidil yağ asidi esterleri (glisidol olarak ifade edilir) eklenmiştir.
• Diğer bulaşanlar başlığı oluşturulmuş ve altında: Mevcutta kendisi bir başlık olan Melamin bulaşanın yanısıra Nitrat ve Perklorat eklenmiştir.

Ayrıca bulaşanların altında birçok yeni ürün için maksimum limitler belirtilmiştir.

Gıda işletmecilerinin sorumlulukları:

Gıda işletmecileri; Ek-1’de maksimum limit belirlenen gıdaların yanı sıra ulusal ve uluslararası risk değerlendirme otoriteleri tarafından insan sağlığı açısından risk oluşturabileceği değerlendirilmiş olan ve Ek-1’de maksimum limit belirlenmemiş gıdalar veya Ek-1’de yer almayan bulaşanlar için bu riskin kaynağının belirlenmesi, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması çalışmalarını yapar ve gerekli düzeltici tedbirleri alır. Ayrıca ; yürüttükleri çalışmalara ait kayıtları ve çalışmanın etkinliğini gösteren raporu tutarlar. Bakanlığın talep etmesi halinde bu dokümanları Bakanlıkla paylaşırlar. Bakanlık, gerekli hallerde daha ileri tedbirlerin alınmasını sağlar.

Uyum zorunluluğu:

Yayımı tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliğe, 31.12.2023 tarihine kadar uyum zorunludur. 05.11.2023 ten önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri yönetmeliğe uyum sağlayan kadar yürürlükten kaldırılan yönetmelik hükümleri ile birlikte 5996 sayılı kanun kapsamında yapılan Bakanlık uygulamalarına uymak zorundadır.

31.12.2023 ten önce piyasaya arz edilen ürünler 31.12.2024 e kadar piyasada bulunabilir.

Ancak Ek-1’de tarih belirlenmiş maksimum limitler için aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) Tek tarih belirlenmiş olanlarda; belirlenen tarihten önce piyasaya arz edilmiş ve varsa bir önceki maksimum limite, yoksa 14 üncü madde ile yürürlükten kaldırılan Yönetmelik hükümlerine ve bulaşanlar ile ilgili olarak 5996 sayılı Kanun kapsamında yapılan Bakanlık uygulamalarına uygun olan gıdalar belirlenen tarihten itibaren bir yıl sonraki tarihe kadar piyasada bulunabilir.

b) İki tarih belirlenmiş olanlarda ilk tarih için (a) bendi hükümleri uygulanır, ikinci tarihten önce piyasaya arz edilmiş ve ilk tarih için belirlenmiş maksimum limitlere uygun olan gıdalar ikinci tarihten itibaren bir yıl sonraki tarihe kadar piyasada bulunabilir.

İlgili yönetmelik ve eklerine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231105-1.htm