Etiketleme Yönetmeliği Kılavuzu Değişiklikler, 27 kasım 2024

27.11.2024 tarihinde Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Sayfasında TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Hakkında Kılavuz yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Daha önce yayımlanan yönetmelik değişikliği ile uyumlu olarak geçiş süresi için son tarih 31.12.2026 olarak belirtilmiş olup, bu tarihten sonra uygun olmayan ürünler piyasada bulunamaz.

Gıda işletmecilerinin titizlikle incelemesi gereken ve daha önce 06.04.2024 tarihli yönetmelikle uyumu zorunlu hale gelen kılavuzda ön plana çıkan değişiklikleri şöyle sıralayabiliriz:

Temel görüş alanı zorunlu bilgiler açısından ürüne göre detaylı olarak değerlendirilmelidir. Temel görüş alanında yer alması gereken bilgiler :

• Gıdanın adı
• Net miktarı
• Hacmen % 1,2’den fazla alkol  içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi
• “Vejetaryenler/Veganlar için uygundur” ifadesi en az gıdanın adı ile aynı büyüklükte belirtilir.(Ürünün et ve süt ürünleriyle şekil, kullanım alanı vb. benzerliği mevcut ise gıdanın adı, markası, ticari adı ile birlikte)
• Çözündürüldükten sonra piyasaya arz edilen gıdaların adı sadece temel görüş alanında yazıyorsa, bu adın yanında çözündürülmüştür ifadesi ile birlikte tekrar dondurmayınız ibaresi yer almalıdır. (Diğer yazı şekillerinden kolaylıkla ayırt edilebilecek şekilde)
• Işınlanmış gıdaların etiketlerinde “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi yapılmıştır” ifadeleri yazılmalıdır. Ayrıca gıda ışınlama sembolü “Radura”nın da temel görüş alanında kolaylıkla fark edilecek şekilde yer alması gerekir.
• İkame bileşen kullanılması durumunda ikame bileşen gıdanın adının yanında puntosu %75 büyük olarak yazılır.
• %5 ten fazla su içeren et ürünlerinde bu bilgininde temel görüş alanında gıdanın adının yanında yer alması gerekir. (“Su ilave edilerek marine edilmiş dana eti” gibi)
• Sosis, sucuk gibi ürünlerde tüketilmesi uygun olmayan yapay kılıf kullanıldığında temel görüş alanında “Kılıfını soyarak tüketin” gibi bir açıklama yer almalıdır.
• Gıdada bileşen ve/veya bileşik bileşenin bileşeni olarak domuzdan elde edilen herhangi bir madde bulunuyorsa “Domuzdan elde edilen … içerir” ifadesi,  temel görüş alanında gıdanın adının yanında yer alır.

Birbirine benzeyen ve tüketici tarafından karıştırılabilecek gıdalarda, ürünün özelliklerini taşımayan farklı bir gıdanın adının kullanılması yasaklanmıştır.

• Margarin ve süt yağlı margarin etiketinde tereyağ aroması, tereyağ keyfi/lezzeti, krema tadında gibi ibareler, kova, güğüm, yayık gibi görseller kullanılamaz.
• Zeytinyağı hariç bitkisel yağlara zeytinyağı tadında/lezzetinde gibi ifadeler ile zeytin/zeytin ağacı görselleri eklenemez.
• Kokolin için çikolata tadında/lezzeti/keyfi gibi ibareler eklenemez.
• Yenilebilir buzlu gıdalarda dondurma tadında/keyfi gibi ibareler eklenemez.
• Vejetaryen/vegan gıdaların etiketinde et tadında, tavuk lezzetinde, tereyağı lezzeti gibi ifadeler bulunamaz. 

Yanıltıcı ifadelerin kullanımı yasaktır.

• Süt ve süt ürünleri etiketinde “köy”, “ev”, “geleneksel”, “çiftlik”, “%100” gibi ifadelere yer verilemez.
• Gıda ürünleri markaları, ürünün köy ürünü olduğu algısı yaratacak şekilde kullanılamaz.
• Kanatlı hayvan ürünlerinde, tüketici yetiştirme metodu yönüyle yanıltacak görseller kullanılamaz.
• Ürün yer fıstığı içeriyorsa yalnızca Fıstıklı ifadesi kullanılarak sunulamaz.
• İçinde eritme peyniri, yada peynir aroması olan bir ürüne; kaşar peynirli/peynirli gibi ifadeler kullanılamaz.
• Soya, yulaf, badem, fındık vb. kullanılarak üretilen içeceklerde süt ifadesi kullanılamaz. Bu gıdaların adlandırılmasında ‘süt’ yerine ‘içecek’ ifadesi kullanılır.

Gıdanın adını oluştururken yanıltıcı isimlendirme yapılmamalıdır.

• Farklı yağ türlerini azalan sırada(Palm, kanola ve tereyağı) içeren bir bisküvide, TEREYAĞLI BİSKÜVİ demek uygun değildir. Sadece “BİSKÜVİ” yada “PALM, KANOLA YAĞLI VE TEREYAĞLI BİSKÜVİ” şeklinde yazılabilir.
• Üründe tereyağı bitkisel yağlardan daha fazla bile kullanılsa, yani ürün azalan sırada tereyağ, palm ve kanola içerse yinede tek başına TEREYAĞLI BİSKÜVİ yazılması uygun olmayacaktır. Azalan sıraya uygun olarak TEREYAĞLI ve PALM, KANOLA YAĞLI BİSKÜVİ şeklinde olabilecektir.
• Farklı üretim metodları ile üretilen Milkshake gibi ürünlerde , etikette kullanılan hammaddeye ilişkin bilgiye yer verilir. (Dondurmadan/Yoğurttan üretilmiştir gibi.)

Yurtiçinde üretilen ürünlerin etiketinde ithal, ithal ürünlerde ise yurtiçinde üretilmiş gibi algı oluşturacak marka, ifade ve görsellere yer verilemez.

Aroma verici içeren ürünlerde ürüne ait gerçek görselin kullanım durumu ve gıdanın adında direk bileşenin belirtilmesine ait kurallar belirlenmiştir.

Gıda bileşeni yerine tamamen aroma verici kullanılmışsa;

• Orjinal ürün görseli kullanılamaz. Çizim kullanılabilir, çizim kullanılması durumunda çizimin olduğu her yerde ürünün aromalı olduğu bilgisi yer alır.
• Gıda bileşenin kendisinin ve aynı zamanda aromasının son üründe kullanılması durumunda; Gıdanın adı ve kullanılacak görsellere karar verilirken kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır.
• Kullanılan bileşenin kullanım formu
• Kullanım miktarı
• Kullanılan aromanın miktarı gibi.

Bu değerlendirmeyi yaparken temel yaklaşım, son üründe bileşenin yada aroma vericinin kullanım miktarıdır. Bileşenin direk adının kullanılması durumunda, son üründe aromadan daha fazla bileşenin kendisinin olması beklenecektir. Tadı baskın bazı ürün bileşenleri (nane, kahve vb gibi) son üründe aromadan daha az kullanılsa bile ürün adında ve etikette kullanılan görsellerde bileşenin kendisi yer alabilecektir.

Vejetaryen/Vegan ifadelerinin kullanımı ve bu ürünlerde etiketlerde nelerin yasak olduğu kılavuzda yer almıştır:

• Bu ürünlerin reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli gıdaların ikamesi algısı yaratılarak özendirici şekilde olamaz .
• “Bitkisel”, “Bitkisel bazlı” veya “Hayvansal bileşen içermez.” vb. ifadelerde bu tarz ürünlerde kullanılabilir.

 Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;

• Hayvansal gıdalara ait ifadeler/görseller kullanılamaz.
• Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz.
• Hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren gıdalara ait tescilli coğrafi işaret veya geleneksel ürün adları kullanılamaz.

Vejateryen tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;

• Kırmızı et, kanatlı eti, balık eti vb gibi ifadeleri/görseller kullanılamaz.
• Et ve et ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz.
• Hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren gıdalara ait tescilli coğrafi işaret veya geleneksel ürün adları kullanılamaz.

“Koruyucu içermez.” ifadesi koruyucular listesinde yer alan katkı maddelerine ürün grubunda izin verildiği halde kullanılmıyorsa etikette yer alabilecek.

• “Koruyucu içermez.” beyanına ilişkin önemli bir detay eklenmiştir. Katkı maddeleri yönetmeliği kılavuzunda yer alacak olan Koruyucular listesine göre(İlgili kılavuz yayınlandığında listeyi kullanabileceğiz) yine katkı maddeleri yönetmeliğine göre koruyucu kullanımına izin veriliyor ve son üründe koruyucu kullanılmıyorsa, taşınma prensibi ile de herhangi bir koruyucu son üründe bulunmuyorsa bu ifade kullanabilecektir.

“Doğal renklendirici içerir.” , “sebze/meyve ile renklendirilmiştir”

• Katkı maddeleri yönetmeliği kılavuzunda yer alacak olan Doğal Renklendirici listesinde (İlgili kılavuz yayınlandığında listeyi kullanabileceğiz) yer alan renklendiricilerin kullanılması durumunda “Doğal renklendirici içerir.” ifadesi kullanılabilecek.
• Renklendirici gıda katkı maddesi olmayan ancak gıdaya rengini veren bileşenlerin kullanılması durumunda “rengi …. den/dan”, “sebze/meyve ile renklendirilmiştir.” vb gibi ifadeler kullanılabilecektir.

 Beslenme Bildirimine İlişkin Düzenlemeler

• 7 Mayıs 2020 de Trans yağ içeriğinin %2 nin altında olma zorunluluğu getirilmiştir. Bu nedenle zorunluluk ortadan kalktığından, zorunlu beslenme bildiriminden Trans yağ satırı kaldırılmıştır. Ancak “TRANS YAĞ İÇERMEZ” beyanı isteğe bağlı olarak yapıldığında Enerji ve Besin Öğeleri tablosunda Doymuş Yağdan sonra gelmek üzere TRANS YAĞ miktarının bildirilmesi gereklidir.
• Beslenme bildiriminin isteğe bağlı olarak tekrar verilmesi durumunda, RA değerleri verilirken tüm bölmelerin rengi aynı tonda tek renk olacak şekilde gösterilir. Kırmızı, sarı ve yeşil renk olamaz.
• Beslenme bildirimi için yeterli alan olmaması durumunda lineer formda yapılacak bilgilendirmenin yanıltıcı olmayacak şekilde yazılmasına ilişkin örnekler eklenmiştir.

Gıdaların Toplu Tüketim Yerlerine Yada Son Tüketiciye Arz Edilmeden Önceki Bir Aşamada Piyasaya Sunulması Sırasında Zorunlu Bilgiler :

• “Gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisinin, parti/seri numarasının” hazır ambalajlı gıdalarda ambalajın üstünde, hazır ambalajlı olmayan gıdalarda ise çuval, kasa, kova vb gibi taşıma ambalajlarının üzerinde yer alması gerekir. Bu durumda diğer bilgiler eşlik eden ticari belgelerde yer almalıdır.
• Tüketicinin talebi halinde satış noktası tüm bilgileri sunmak zorunda olduğu için tüm zorunlu bilgileri üreticiden almakla yükümlüdür.(Toplu tüketim yerlerinin beslenme bildirimini sunması beklenmez ancak isteğe bağlı sunulabilir.)
• Toplu tüketim yerlerine yönelik ürün etiketlerinde “ev dışı tüketime uygundur”, “ev dışı kullanım” vb. ifadelerin kullanılması tüketicide farklı algıya sebep olabileceğinden bu ifadelerin kullanılması uygun değildir. Bu tür ürünlerde kullanıcı hedef kitlesini vurgu yapmak için “catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” vb. ifadelerin tüketiciyi yanıltmayacak ve farklı algı yaratmayacak şekilde kullanılması gereklidir.

 

Kılavuz oldukça detaylı ve kapsamlı olarak ele alınmış olup, tüm detaylara aşağıdaki link üzerinden ulaşabilirsiniz.

https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/204259